آیه 31 سوره فصلت

نَحْنُ أَوْلِياؤُكُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ وَ لَكُمْ فِيها ما تَشْتَهِي أَنْفُسُكُمْ وَ لَكُمْ فِيها ما تَدَّعُونَ (31)

نَحْنُ أَوْلِياؤُكُمْ‌: مائيم دوستان و ياوران شما، فِي الْحَياةِ الدُّنْيا: در زندگانى دنيا، چه شما را از آفات و عاهات نگاه مى‌داشتيم و بر طريق خير و صلاح، هدايت مى‌كرديم، وَ فِي الْآخِرَةِ: و دوستان شمائيم در آخرت به كرامت و شفاعت تا زمان داخل شدن شما به بهشت.

تبصره:

احاديث وارده دال است بر آنكه مراد ائمه هدى عليهم السّلام باشند از جمله:

1- حضرت باقر عليه السّلام فرمايد: نحن أوليائكم في الحيوة الدّنيا اى نحرسكم فى الدّنيا و عند الموت فى الاخرة. يعنى: مائيم دوستان شما در دنيا كه شما را حفظ نمائيم، و نزد موت در آخرت از شدائد «2».

2- على بن ابراهيم قمى (رحمه اللّه) از حضرت صادق عليه السّلام فرمايد:

ما يموت موال لنا مبغض لأعدائنا إلّا و يحضره رسول اللّه و امير المؤمنين و الحسن و الحسين «عليهم السّلام» فيرونه و يبشّرونه و إن كان غير موال يراهم بحيث يسوؤه.

«1» نهج البلاغه فيض الاسلام، خطبه 175، صفحه 570.

«2» نور الثقلين، ج 4 ص 548 حديث 46 بنقل از مجمع البيان.

جلد 11 - صفحه 370

يعنى: نميرد دوستدار ما دشمن دارنده دشمنان ما مگر آنكه حاضر شود او را رسول خدا و امير المؤمنين و حضرت حسن و حسين عليهم السلام، پس مى‌بينند او را و بشارت مى‌دهند او را؛ و اگر غير دوستان ما باشد، مى‌بيند ايشان را به حيثيتى كه بد آيد او را، و دليل بر اين فرمايش حضرت امير المؤمنين عليه السّلام است به حارث همدانى:

يا حار همدان من يمت يرنى‌

من مؤمن أو منافق قبلا «1»

وَ لَكُمْ فِيها ما تَشْتَهِي أَنْفُسُكُمْ‌: و براى شماست در آن آخرت آنچه آرزو كنند نفسهاى شما از انواع لذات و اصناف كرامات، وَ لَكُمْ فِيها ما تَدَّعُونَ‌: و مر شما راست در عقبى آنچيزى را كه دعوى كنيد كه از ماست، يعنى هيچ كس با شما در آن چيز منازعت ننمايد، يا شما راست در آخرت آن چيزى كه آرزو كنيد از بقاى حيات و دوام نعمت كه هرگز فنا و زوال نپذيرد آن چيزى كه دعوى كنيد يا از خدا خواهيد و تمنا نمائيد.

نَحْنُ أَوْلِياؤُكُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ وَ لَكُمْ فِيها ما تَشْتَهِي أَنْفُسُكُمْ وَ لَكُمْ فِيها ما تَدَّعُونَ (31) نُزُلاً مِنْ غَفُورٍ رَحِيمٍ (32) وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلاً مِمَّنْ دَعا إِلَى اللَّهِ وَ عَمِلَ صالِحاً وَ قالَ إِنَّنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ (33) وَ لا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَ لا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عَداوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ (34) وَ ما يُلَقَّاها إِلاَّ الَّذِينَ صَبَرُوا وَ ما يُلَقَّاها إِلاَّ ذُو حَظٍّ عَظِيمٍ (35)

ترجمه‌

مائيم دوستان شما در زندگانى دنيا و در آخرت و براى شما است در آن آنچه دلخواه شما باشد و براى شما است در آن آنچه تمنّا نمائيد

با آنكه آن تشريفات ورودى است از خداى آمرزنده مهربان‌

و كيست نيكوتر در سخن از كسيكه خواند بسوى خدا و كردكار شايسته و گفت همانا من از منقادانم‌

و يكسان نيست خوبى و بدى دفع كن بآنچه آن بهتر است پس آنگاه كسى كه ميانه تو و او دشمنى است گوئى او دوستى است خويشاوند

و دارا نشوند آن را مگر آنان كه صبر كردند و دارا نشود آن را جز صاحب بهره بزرگ.

تفسير

ملائكه سابق الذكر كه در وقت مرگ بر كسانيكه ثابت قدم در ايمان بودند براى رفع خوف و حزن و بشارت ببهشت نازل ميشوند بايشان مى- گويند ما در دنيا دوستان شما بوديم كه شما را از شرّ شيطان حفظ مينموديم و اينك هم با شما هستيم تا براى شما آنچه را دلخواه شما باشد آماده نمائيم و بدانيد كه شما در اين عالم بتمام آرزوهاتان خواهيد رسيد و اين نعمتها كه بشما و اصل ميشود كه مانند تشريفات ورودى مهمان است مربوط بما نيست همه از طرف خداوند آمرزنده مهربان است كه براى اكرام و اعظام شما فرستاده شده گواراى وجود باد و خدا ميفرمايد و كه بهتر باشد از جهت گفتار از كسيكه دعوت نمود مردم را بسوى خدا و بجا آورد عمل شايسته را در بين خود و خداى خود و اقرار نمود با سلام و انقياد و تسليم در برابر اوامر الهى چون معلوم است كسى بهتر از چنين كس نيست كه عياشى ره نقل نموده او على عليه السّلام است و بعضى گفته‌اند مراد پيغمبر صلى اللّه عليه و اله است كه مانند حضرت ابراهيم كه فرمود و انا اوّل المسلمين اقرار باسلام و انقياد در برابر اوامر الهى نمود ولى بيشتر بر حسب ظاهر فرموده‌اند مراد آن حضرت و تمام ائمه و دعاة الى اللّه ميباشند و در مجمع از امام باقر عليه السّلام نقل نموده در ذيل آيه اول كه يعنى ما دوستان شما هستيم در دنيا كه حفظ ميكنيم شما

جلد 4 صفحه 558

را در آن و نزد مرگ و در آخرت و قمى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه فرمود نمى‌ميرد هيچ كس كه دوست ما و دشمن دشمنان ما باشد مگر آنكه پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم و امير المؤمنين و حسنين عليهم السّلام ببالين او حاضر ميشوند و بشارت باو ميدهند و در تفسير امام عليه السّلام حديث مفصّلى از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم نقل فرموده كه خلاصه‌اش آنست كه همان ملك الموت كه براى قبض روح بنده مؤمن دوازده امامى حاضر ميشود تمام دلتنگى و نگرانى و تشويش او را از فقد مال و مفارقت عيال و نرسيدن بآمال و غيرها به ارائه دادن مقامات و نعم اخروى و رفقاى بهتر و برتر او را در آن عالم باو از او برطرف مينمايد بطوريكه ديگر هيچ حزنى از گذشته ندارد و هيچ ترسى از آينده براى او باقى نمى‌ماند و با كمال دلخوشى و اطمينان خاطر در سايه پيغمبر صلى اللّه عليه و اله و امير المؤمنين عليه السّلام و اولاد طاهرين آن دو جايگزين خواهد شد بشرط آنكه استقامت خود را در محبّت بآن خاندان معظّم تا آخر عمر حفظ كرده باشد و نيز خداوند براى دلگرمى رسول اكرم بدعوت ميفرمايد و مساوى نيست رفتار و گفتار خوب با رفتار و گفتار بد در آثار دنيوى و پاداش اخروى تو بايد دفاع نمائى از رفتار و گفتار بد كفار برفتار و گفتار خوب خود اگر احسن مجرّد از معناى تفضيل باشد و الّا ببهتر وجهى كه ممكن باشد دفع آن از وجوه خير يعنى در مقابل اذيت و آزار و گفتار ناهنجار آنها بايد صبر و سكون و مدارا و معارضه بخوبى و احسان نمائى و بكلمات ملاطفت آميز دل آنها را بدست آورى و چون چنين كنى آن كس كه ميان تو و او دشمنى و عداوت است مانند دوست و خويشاوند مهربان گردد ولى و اجد اين خصلت و خلق نيكو نمى‌شوند مگر كسانى كه صبر و بردبارى و تحمل را شعار خود نمايند و نميرسد باين موهبت مگر كسى كه خداوند بهره و نصيب وافرى از خير دنيا و آخرت باو عنايت فرموده است و كلمه لا در و لا السّيّئة زائده براى تأكيد نفى است و در كافى از امام صادق عليه السّلام در تفسير و لا تستوى الحسنة و لا السّيّئة نقل نموده كه حسنه تقيّه است بتقيه در مذهب و در مجمع از آن حضرت نقل نموده كه و ما يلقّيها الّا كلّ ذى حظّ عظيم.

جلد 4 صفحه 559

نَحن‌ُ أَولِياؤُكُم‌ فِي‌ الحَياةِ الدُّنيا وَ فِي‌ الآخِرَةِ وَ لَكُم‌ فِيها ما تَشتَهِي‌ أَنفُسُكُم‌ وَ لَكُم‌ فِيها ما تَدَّعُون‌َ (31)

‌ما ملائكه‌ بوديم‌ اولياء ‌شما‌ ‌هم‌ ‌در‌ زندگاني‌ دنيا و ‌هم‌ ‌در‌ آخرت‌ و ‌از‌ ‌براي‌ ‌شما‌ هست‌ ‌در‌ بهشت‌ آنچه‌ نفوس‌ ‌شما‌ مايل‌ ‌باشد‌ و ‌از‌ ‌براي‌ شماست‌ ‌در‌ بهشت‌ آنچه‌ بخواهيد و طلب‌ كنيد.

نَحن‌ُ أَولِياؤُكُم‌ فِي‌ الحَياةِ الدُّنيا ملائكه‌ حفظه‌ ‌که‌ ‌از‌ آفات‌ و بليّات‌ و تصادفات‌ حفظ ميكنند و ملائكه‌ ‌که‌ الهام‌ بقلوب‌ مؤمنين‌ ميكنند و ملائكه‌ ‌که‌ طلب‌ مغفرت‌ ‌آنها‌ ‌را‌ ‌از‌ ‌خدا‌ ميكنند و ملائكه‌ ‌که‌ ‌در‌ دعاها ‌آنها‌ آمين‌ ميگويند و ملائكه‌ ‌که‌ آنچه‌ ذكر و عبادت‌ ميكنند ثوابش‌ ‌را‌ هديه‌ ‌به‌ مؤمنين‌ ميكنند و ملائكه‌ ‌که‌ بنيابت‌ ‌آنها‌ ‌در‌ اماكن‌ مشرّفه‌ زيارت‌ ميكنند و ‌غير‌ اينها ‌که‌ تمام‌ اولياء ‌آنها‌ هستند.

وَ فِي‌ الآخِرَةِ ‌از‌ حين‌ موت‌ ‌تا‌ دخول‌ ‌در‌ بهشت‌ ‌با‌ ‌شما‌ هستيم‌ و ‌در‌ جميع‌ مراحل‌ نگهبان‌ شمائيم‌.

وَ لَكُم‌ فِيها ما تَشتَهِي‌ أَنفُسُكُم‌ وَ لَكُم‌ فِيها ما تَدَّعُون‌َ چنانچه‌ ميفرمايد لَهُم‌ ما يَشاؤُن‌َ عِندَ رَبِّهِم‌ ذلِك‌َ هُوَ الفَضل‌ُ الكَبِيرُ‌-‌ شوري‌ آيه 21‌-‌ و ميفرمايد وَ فِيها ما تَشتَهِيه‌ِ الأَنفُس‌ُ وَ تَلَذُّ الأَعيُن‌ُ وَ أَنتُم‌ فِيها خالِدُون‌َ زخرف‌ آيه 71.

]

(آیه 31)- و در چهارمین بشارت می‌افزایند: «ما یاران و مددکاران شما در زندگی دنیا و آخرت هستیم» (نَحْنُ أَوْلِیاؤُکُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ)

.هرگز شما را تنها نمی‌گذاریم در نیکیها به شما کمک می‌کنیم و از لغزشها شما را حفظ می‌نماییم تا وارد بهشت شوید.

در پنجمین بشارت می‌گویند: «و در بهشت برای شما هر چه دلتان بخواهد از مواهب و نعمتها فراهم است» و هیچ قید و شرطی در کار نیست (وَ لَکُمْ فِیها ما تَشْتَهِی أَنْفُسُکُمْ)

.ششمین بشارت این که نه تنها نعمتهای مادی و آنچه دلخواه شماست به شما می‌رسد، بلکه «آنچه (از مواهب معنوی) طلب کنید به شما داده می‌شود» (وَ لَکُمْ فِیها ما تَدَّعُونَ)